Mô hình cộng đồng năng lượng – Tư duy đột phá từ Nghị quyết 70/NQ-TW
Trong nhiều thập kỷ, điện năng được xem là một lĩnh vực độc quyền, người dân và doanh nghiệp chỉ đóng vai trò thụ động: tiêu thụ và trả tiền. Nhưng Nghị quyết 70/NQ-TW đã mang đến một tầm nhìn khác biệt: “phổ biến, nhân rộng các mô hình… nhất là mô hình cộng đồng năng lượng”. Đây là một điểm nhấn đột phá, đặt người dân vào trung tâm của cuộc cách mạng năng lượng sạch.
Mô hình cộng đồng năng lượng là gì?
Cộng đồng năng lượng (Energy Community) là một nhóm hộ gia đình, doanh nghiệp, tổ chức địa phương cùng đầu tư, sản xuất, sử dụng và chia sẻ năng lượng tái tạo. Điện mặt trời, điện gió, pin lưu trữ… không chỉ phục vụ riêng lẻ mà trở thành nguồn chung, được quản lý và phân phối dựa trên công nghệ số (smart grid, blockchain, giao dịch điện ngang hàng – P2P).
Nói cách khác, thay vì “một nhà – một hệ thống”, chúng ta có thể hình dung “một xóm – một nguồn điện mặt trời chung”, hoặc “một khu dân cư– một nhà máy điện gió mini”.
Thế giới đã đi trước như thế nào?
- Châu Âu: Liên minh châu Âu (EU) đã đưa mô hình Renewable Energy Communities vào luật, cho phép người dân cùng sản xuất – bán điện ngang hàng. Nhiều làng tại Đức, Hà Lan đã tự chủ tới 80% nhu cầu điện nhờ điện mặt trời kết hợp BESS.
- Nhật Bản: Các “Smart Community” hình thành sau thảm họa Fukushima 2011, giúp khu dân cư duy trì điện ổn định khi lưới điện quốc gia gặp sự cố. Người dân không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn an tâm hơn trước rủi ro mất điện.
- Úc: Hàng loạt “solar gardens” được xây dựng, nơi cư dân thuê hoặc góp vốn lắp tấm pin mặt trời tập trung. Sản lượng điện được phân bổ vào hóa đơn từng hộ qua công ty bán lẻ điện.
Người dân hưởng lợi gì?
- Tiết kiệm hóa đơn điện: dùng chung nguồn điện tái tạo giá rẻ, giảm phụ thuộc giá điện lưới.
- Tự chủ năng lượng: không lo cắt điện mùa khô, có điện từ pin lưu trữ khi lưới gặp sự cố.
- Gắn kết cộng đồng: từ “xóm điện mặt trời”, người dân chia sẻ lợi ích, tăng trách nhiệm chung.
- Môi trường xanh sạch: giảm khí thải CO₂, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0.
- Cơ hội kinh tế mới: người dân có thể tham gia trực tiếp thị trường điện, tạo thêm thu nhập từ bán điện dư.
Việt Nam: Cơ hội và thách thức
Với mục tiêu 50% hộ gia đình (14 triệu hộ) có điện mặt trời mái nhà vào 2030, mô hình cộng đồng năng lượng chính là giải pháp khả thi. Nó giúp:
- Giảm tải cho lưới điện quốc gia.
- Huy động sức dân thay vì chỉ dựa vào đầu tư tập trung.
- Lan tỏa lợi ích kinh tế – xã hội – môi trường.
Tuy nhiên, thách thức hiện nay là thiếu khung pháp lý:
- Chưa có quy định rõ ràng cho giao dịch điện ngang hàng (P2P).
- Cơ chế giá điện, đấu nối, phân bổ lợi ích chưa minh bạch.
- Thủ tục hành chính còn phức tạp, dễ biến “khuyến khích trên giấy” thành “rào cản ngoài đời”.
Chính vì vậy, kiến nghị cấp bách là cần:
- Ban hành cơ chế thử nghiệm (sandbox) cho cộng đồng năng lượng.
- Luật hóa quyền của người dân trong việc tự sản xuất – chia sẻ – bán điện sạch.
- Hỗ trợ tín dụng, thuế và hướng dẫn kỹ thuật.
- Xây dựng trung tâm dịch vụ năng lượng để tư vấn, kết nối cộng đồng với doanh nghiệp, ngân hàng, EVN.
Kết luận
Nghị quyết 70 đã cho thấy một tư duy cách mạng: lấy người dân làm trung tâm của chuyển đổi năng lượng. Mô hình cộng đồng năng lượng không chỉ là một giải pháp kỹ thuật – nó là một viễn cảnh tươi đẹp về xã hội năng lượng dân chủ, bền vững và công bằng. Nếu có cơ chế phù hợp, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo nên hàng chục nghìn “xóm điện mặt trời”, góp phần hiện thực hóa giấc mơ xanh – sạch – tự chủ vào năm 2030.
Tài liệu tham khảo
- European Commission – Renewable Energy Communities in the EU: https://energy.ec.europa.eu/topics/markets-and-consumers/energy-communities_en
- IRENA – Innovation Landscape: Community Energy Models: https://www.irena.org/
- Japan Smart Community Alliance – Smart Communities after Fukushima: https://www.smart-japan.org/
- Clean Energy Council Australia – Community Energy and Solar Gardens: https://www.cleanenergycouncil.org.au/
Hãy để LITHACO đồng hành cùng các bạn trong hành trình chuyển đổi năng lượng, vui lòng liên hệ với chúng tôi theo các cách sau:
- Hotline: 1900 25 25 27
- Số điện thoại: 0918.886.502, 094.181.2233
- Zalo: 094.181.2233
- Địa chỉ: Tầng 12 Tòa nhà BW, số 15 Võ Văn Kiệt, Phường Phú Định TP.HCM
- Website: https://lithaco.vn
- Facebook: https://www.facebook.com/Lithaco.vn/
- Youtube: https://www.youtube.com/@dienmattroilithaco
- Tiktok: https://www.tiktok.com/@dienmattroilithaco
Bài Viết Liên Quan
