14 TRIỆU MÁI NHÀ TRONG 5 NĂM – VIỆT NAM CẦN MỘT CUỘC THỨC TỈNH DƯỚI ÁNH MẶT TRỜI

14 TRIỆU MÁI NHÀ TRONG 5 NĂM – Cần chính sách thực sự đột phá để đạt được mục tiêu 14 triệu mái nhà vào năm 2030

“Mặt trời vẫn mọc, còn chính sách thì vẫn ngủ.”
— Một chuyên gia năng lượng bình luận sau khi đọc dự thảo mới nhất về điện mặt trời mái nhà.

1. Từ cam kết Net Zero đến giấc mơ 14 triệu mái nhà

Ngày 15/5/2023, Quyết định 500/QĐ-TTg – Quy hoạch điện VIII được ký ban hành, vẽ nên một tầm nhìn táo bạo: “Đến năm 2030, 50% trụ sở cơ quan nhà nước và 50% hộ gia đình được lắp đặt điện mặt trời mái nhà.”

Đó là con số 14 triệu mái nhà – một cột mốc không chỉ về năng lượng, mà còn về niềm tin. Niềm tin rằng Việt Nam có thể bước vào kỷ nguyên “điện của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.”

Nhưng sau hơn hai năm, từ Quyết định 500 đến Quyết định 768/QĐ-TTg (15/4/2025), rồi qua những nghị định chồng chéo, mục tiêu ấy vẫn đang “xếp hàng trên giấy”. Trong khi đồng hồ đang đếm ngược – chỉ còn 5 năm ngắn ngủi để biến tầm nhìn thành hiện thực.

2. “Trên nóng, dưới lạnh” – Căn bệnh cũ của cải cách mới

Cuối năm 2024, Nghị định 135/2024/NĐ-CP từng được giới chuyên môn gọi là “Nghị định của hy vọng” – vì lần đầu tiên, điện mặt trời mái nhà được nhìn nhận như một hạ tầng năng lượng phân tán, có cơ chế hỗ trợ rõ ràng: từ ưu đãi thuế, vốn vay, đến khuyến khích lưu trữ năng lượng (BESS) và cộng đồng năng lượng.

Nhưng hy vọng ấy chỉ sống được 132 ngày. Đến tháng 3/2025, Nghị định 58/2025/NĐ-CP thay thế, và 9 chính sách còn lại… 2. Hai chính sách hình thức, nhiều thủ tục hơn, ít động lực hơn.

Không còn ưu đãi thuế. Không còn vốn vay ưu đãi. Không còn cộng đồng năng lượng hay khuyến khích lưu trữ. Một tờ “thông báo tự dùng” phải đi qua 5 cơ quan, từ Sở Công Thương đến Tài nguyên – Môi trường.

Một dự án năng lượng nhỏ bé bỗng trở thành con thuyền hành chính giữa bão giấy tờ.

“Trên thì nóng, dưới lại lạnh – một căn bệnh cũ đang làm nguội đi khát vọng mới.”

3. Khi Chính phủ lên tiếng: “Gió và nắng là của ta”

Giữa lúc thị trường còn lúng túng, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nói một câu đáng để khắc ghi trong mọi chiến lược năng lượng:

“Việt Nam có điều kiện về năng lượng tái tạo, nhất là nắng và gió,
cũng chẳng ai lấy đi của Việt Nam, cũng chẳng phải mua bán gì,
nên phải phát triển công nghiệp năng lượng tái tạo.”

(Nguồn: Tuổi Trẻ, 19/3/2023 – “Thủ tướng: Giá điện quá đắt thì người dân không chịu được”)

Đó không chỉ là chỉ đạo, mà là một lời thức tỉnh quốc gia. Bởi gió và nắng là tài sản của nhân dân – tài nguyên tự do vô hạn mà Việt Nam được ban tặng.

Không cần đào, không cần nhập khẩu, chỉ cần dám mở cánh cửa chính sách để ánh sáng tràn vào.

4. Bộ Chính trị và tư duy mới về an ninh năng lượng

Tháng 8/2025, Nghị quyết 70-NQ/TW của Bộ Chính trị chính thức khẳng định: phải phát triển mạnh điện mặt trời, điện gió, và lưu trữ năng lượng – xóa bỏ bù chéo, minh bạch hóa thị trường điện, và khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia.

Lần đầu tiên, năng lượng tái tạo được nâng lên tầm chiến lược quốc gia – không còn là phong trào, mà là trụ cột của nền độc lập năng lượng Việt Nam.

Một tầm nhìn dám đi trước, dám thay đổi. Một lời nhắc rằng “độc lập năng lượng” chính là nền tảng của “độc lập kinh tế.”

5. 14 triệu mái nhà – Con số của thách thức và tự hào

14,000,000

Nếu chia đều từ nay đến năm 2030, Việt Nam cần lắp đặt 7.500 hệ thống mỗi ngày – một thước đo năng lực quốc gia.

Ở Trung Quốc, mỗi làng có thể trở thành một “nhà máy điện ảo.”

Ở Thái Lan, chỉ cần “thông báo” là có thể hòa lưới.

Ở Singapore, SolarNova biến tất cả mái nhà công sở thành nguồn điện mặt trời quốc gia chỉ trong 7 ngày ký PPA.

Còn ở Việt Nam, một hộ dân muốn lắp hệ thống 5 kWp đôi khi mất… 5 tháng chờ xác nhận.

14 triệu mái nhà – nếu thành hiện thực – sẽ là cuộc cách mạng năng lượng vĩ đại nhất trong lịch sử hiện đại Việt Nam.
Nếu không, đó sẽ là 14 triệu lý do để tiếc nuối.

6. “Vừa chạy, vừa xếp hàng” – Triết lý hành động của thời đại mới

“Tinh thần là vừa chạy vừa xếp hàng – hàng lối phải ngăn nắp nhưng vẫn phải chạy.
Giờ bảo xếp hàng ngăn nắp rồi mới hô chạy thì đã muộn, người ta đã đi rất xa rồi.”

(Nguồn: CAND Online, 15/2/2025)

Đó là lời hiệu triệu cho cả bộ máy: không chờ hoàn hảo để bắt đầu, mà hành động để hoàn thiện.

Việt Nam cần vừa làm, vừa học, vừa tiến — như cách Hàn Quốc từng làm với công nghiệp nặng, Nhật Bản với Duy Tân Minh Trị, và Singapore với “kỳ tích từ làng chài.”

Mọi cuộc bứt phá đều bắt đầu bằng… sự dám làm khi chưa đủ điều kiện.

7. Tinh thần dân tộc – Nguồn năng lượng vĩ đại nhất

Lịch sử đã chứng minh: mỗi khi đất nước rơi vào khó khăn, dân tộc này lại bật dậy – từ ba lần đánh bại quân Nguyên Mông, đến đại phá quân Thanh, và chiến thắng ba đế quốc mạnh nhất thế giới – Pháp, Mỹ, Trung Quốc (1979).

Không có kỳ tích nào đến từ sự an phận. Chỉ có ý chí đổi mới, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm mới biến nghịch cảnh thành cơ hội.

Cuộc cách mạng lần này – mang tên điện gió và điện mặt trời – sẽ không diễn ra trong phòng họp, mà trên từng mái nhà của người Việt.

8. Thời khắc thức tỉnh

Nếu Việt Nam không hành động ngay, “14 triệu mái nhà” sẽ mãi là khẩu hiệu đẹp trong báo cáo.

Nhưng nếu chúng ta đổi tư duy, dỡ rào cản, huy động toàn dân, thì đây sẽ là cuộc cách mạng năng lượng của thế kỷ XXI – một cuộc cách mạng không cần hô hào, chỉ cần bật công tắc.

Khi mặt trời vẫn mọc mỗi sáng – vấn đề không còn là ánh sáng,
mà là chúng ta có đủ dũng khí để bước ra khỏi bóng râm của chính mình.

NGUỒN THAM KHẢO

📩 Hãy để LITHACO đồng hành cùng bạn trong hành trình chuyển đổi năng lượng

Vui lòng liên hệ với chúng tôi theo các cách sau:

  • 📞 Hotline: 1900 25 25 27
  • 📱 Số điện thoại: 0918.886.502, 094.181.2233
  • 💬 Zalo: 094.181.2233
  • 📍 Địa chỉ: Tầng 12 Tòa nhà BW, số 15 Võ Văn Kiệt, Phường Phú Định, TP.HCM
  • 🌐 Website: https://lithaco.vn
  • 📘 Facebook: Lithaco.vn
  • ▶️ Youtube: @dienmattroilithaco
  • 🎵 Tiktok: @dienmattroilithaco
zalo-icon
facebook-icon
phone-icon