Hot Line
0918.886.502 - 094.181.2233
Khởi Động Đen (Black Start) Là Gì? Tại Sao Quan Trọng Với Hệ Thống Điện?
Khởi động đen (Black Start) là quá trình khởi động lại một nhà máy điện hoặc hệ thống điện sau sự cố mất điện toàn diện, mà không phụ thuộc vào nguồn điện bên ngoài. Trong điều kiện bình thường, các nhà máy điện cần có nguồn điện ban đầu để khởi động hệ thống điều khiển, máy biến áp, tuabin, hoặc bơm làm mát. Tuy nhiên, khi xảy ra mất điện diện rộng – còn gọi là sự cố mất điện toàn hệ thống – sẽ không còn nguồn cấp điện hỗ trợ. Lúc này, một nguồn điện độc lập, như hệ thống pin lưu trữ năng lượng (BESS), máy phát điện nhỏ hoặc tua-bin khí, sẽ đảm nhận vai trò khởi động đen.
Tại sao khởi động đen quan trọng với hệ thống điện?
Khởi động đen đóng vai trò sống còn trong đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và tính liên tục của hệ thống điện. Dưới đây là những lý do khởi động đen là yếu tố không thể thiếu trong các chiến lược vận hành điện hiện đại:
1. Khôi phục hệ thống sau sự cố mất điện
Trong trường hợp sự cố lớn xảy ra khiến lưới điện bị sụp đổ hoàn toàn, việc khôi phục từng phần của hệ thống điện phải bắt đầu từ các nguồn có khả năng khởi động đen. Từ những điểm nhỏ này, nguồn điện được truyền đi dần để tái kích hoạt các nhà máy khác và từng bước khôi phục toàn bộ lưới điện.
2. Đảm bảo vận hành cho các hệ thống quan trọng
Các cơ sở hạ tầng quan trọng như bệnh viện, sân bay, trung tâm dữ liệu, nhà máy công nghiệp hay hệ thống truyền thông quốc gia đều yêu cầu nguồn điện không bị gián đoạn. Trong trường hợp mất điện, khởi động đen giúp các hệ thống này nhanh chóng tái hoạt động mà không cần chờ cấp điện từ bên ngoài.
3. Hỗ trợ điện mặt trời và hệ thống lưu trữ năng lượng
Trong bối cảnh năng lượng tái tạo ngày càng phổ biến, các hệ thống điện mặt trời có lưu trữ (Hybrid + BESS) đang được tích hợp chức năng khởi động đen. Điều này đặc biệt quan trọng với các nhà máy công nghiệp, trạm biến áp phân tán, hoặc khu dân cư sử dụng năng lượng mặt trời, vì giúp duy trì hoạt động độc lập và tự chủ năng lượng trong trường hợp khẩn cấp.
4. Tăng độ tin cậy và khả năng phục hồi của hệ thống điện
Một hệ thống điện có giải pháp khởi động đen sẽ có độ tin cậy cao hơn, đảm bảo khả năng phục hồi nhanh khi xảy ra thiên tai, tấn công mạng hoặc lỗi kỹ thuật lớn.
NGUYÊN TẮC THỰC HIỆN KHỞI ĐỘNG ĐEN VÀ KHÔI PHỤC HỆ THỐNG ĐIỆN THEO THÔNG TƯ 06/2025/TT-BCT
Theo Điều 217 Thông tư 06/2025/TT-BCT của Bộ Công Thương, việc khởi động đen và khôi phục hệ thống điện quốc gia phải tuân thủ các nguyên tắc sau:
Khởi động tổ máy phát điện của nhà máy có chức năng khởi động đen nhằm cung cấp điện cho hệ thống tự dùng tại chỗ.
Khôi phục hoạt động của trạm điện thuộc nhà máy khởi động đen chính hoặc dự phòng. Nếu không có nhà máy điện khởi động đen trong khu vực, có thể sử dụng đường dây liên kết từ hệ thống điện khác để phục hồi trạm điện.
Tiến hành đóng điện lần lượt các đường dây liên kết giữa các trạm điện đã có điện với những nhà máy, trạm điện lân cận. Hòa điện dần các tổ máy phát, kể cả nhà máy tách lưới giữ tự dùng hoặc phát độc lập. Phục hồi phụ tải theo yêu cầu điều chỉnh điện áp và tần số.
Đóng điện các đường dây liên kết với hệ thống điện khác nhằm đưa hệ thống vận hành trở lại trạng thái bình thường.
Khôi phục phụ tải theo khả năng cung cấp của hệ thống điện quốc gia và thứ tự ưu tiên theo danh sách cấp điện do UBND tỉnh/thành phê duyệt.
Trong quá trình phục hồi, nhân viên vận hành cấp dưới phải tuân theo lệnh điều độ từ cấp trên, trừ khi có rủi ro đe dọa an toàn cho người hoặc thiết bị.
Các nguyên tắc này là nền tảng để đảm bảo quá trình khôi phục hệ thống điện sau sự cố diễn ra an toàn, hiệu quả và theo đúng quy định pháp luật.
Các giải pháp phổ biến hỗ trợ khởi động đen
- Pin lưu trữ năng lượng (Battery Energy Storage System – BESS): Cho phép cung cấp điện ngay lập tức sau sự cố, đồng thời tích hợp được vào các hệ thống năng lượng tái tạo như điện mặt trời hoặc điện gió.
Máy phát điện diesel/gas: Là giải pháp truyền thống cho khả năng khởi động đen trong các nhà máy hoặc trung tâm điều khiển.
- Tua-bin khí nhỏ hoặc thủy điện: Một số nhà máy thủy điện có thiết kế riêng để hỗ trợ khởi động đen cho toàn bộ khu vực.
Tiêu chí lựa chọn nhà máy điện khởi động đen theo Thông tư 06/2025/TT-BCT
Để được đưa vào danh sách nhà máy điện khởi động đen trong hệ thống điện quốc gia, cơ sở phát điện phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chí theo Điều 214 Thông tư 06/2025/TT-BCT do Bộ Công Thương ban hành. Cụ thể:
Phải đấu nối trực tiếp vào hệ thống điện có cấp điện áp từ 220 kV trở lên (với nhà máy chính) hoặc từ 110 kV trở lên (với nhà máy dự phòng).
Trang bị hệ thống tự động điều chỉnh tần số, đảm bảo duy trì tần số trong ngưỡng cho phép.
Có hệ thống điều chỉnh điện áp tự động và khả năng giữ ổn định điện áp theo quy định.
Thời gian khởi động đen tổ máy không vượt quá 10 phút đối với nhà máy chính và 20 phút với nhà máy dự phòng.
Như vậy, khởi động đen là quá trình khôi phục hệ thống điện sau sự cố mất điện diện rộng thông qua các nhà máy được lựa chọn kỹ lưỡng, đáp ứng các yêu cầu về kỹ thuật, điện áp, tần số và thời gian khởi động.
Kết luận
Khởi động đen là giải pháp thiết yếu trong các kịch bản khẩn cấp của hệ thống điện hiện đại. Không chỉ đảm bảo khôi phục lưới điện nhanh chóng, công nghệ khởi động đen còn hỗ trợ các hệ thống điện mặt trời và lưu trữ năng lượng hoạt động ổn định, liên tục trong mọi tình huống.
Trong thời đại số hóa và chuyển đổi năng lượng, các doanh nghiệp, nhà máy công nghiệp, bệnh viện hay trung tâm dữ liệu nên đầu tư giải pháp khởi động đen như một phần của chiến lược năng lượng bền vững.
LITHACO – Tiên phong trong giải pháp điện mặt trời kết hợp pin lưu trữ
LITHACO cung cấp các thiết bị điện mặt trời từ những thương hiệu hàng đầu thế giới, đảm bảo hiệu suất cao, tuổi thọ dài và tối ưu chi phí đầu tư cho doanh nghiệp.
Hãy để LITHACO đồng hành cùng các bạn trong hành trình chuyển đổi năng lượng, vui lòng liên hệ với chúng tôi theo các cách sau:
- Đường dây nóng: 1900 25 25 27
- Số điện thoại: 0918.886.502, 094.181.2233
- Zalo: 094.181.2233
- Địa chỉ: Tầng 12 Tòa nhà BW, số 15 Võ Văn Kiệt, Phường 16, Quận 8, TP.HCM
- Trang web: https://lithaco.vn
- Facebook: https://www.facebook.com/Lithaco.vn/
